Podstawowym i chyba najbardziej uprzykrzającym życie objawem atopowego zapalenia skóry jest świąd, który jest silny, przewlekły i zmusza chorego do drapania. Tymczasem drapanie przynosi jedynie chwilową ulgę, a w rzeczywistości zaostrza przykre objawy i sprawia, że jeszcze się potęgują. Jak wyjść z tego błędnego koła? Istnieje wiele sposobów, które mogą w tym pomóc. Omówimy je w tym artykule.
Spis treści:
- Swędzenie skóry przy AZS – co jest jego przyczyną?
- Alergia pokarmowa u osób z AZS
- Uporczywy świąd to spory problem
- Co nasila świąd w AZS?
- Poznaj 5 sposobów na łagodzenie świądu w AZS
- Kąpiele lecznicze
- Emolienty
- Odpowiednie ubrania
- Chłodne okłady
- Nawilżacz powietrza
- Atopicin – dermokosmetyki, które pomagają w zmniejszaniu swędzenia skóry
- Leczenie AZS – skuteczny sposób na wyeliminowanie uciążliwych objawów
- AZS u dzieci – wyzwanie dla rodzica
- Jak łagodzić atopowe zapalenie skóry u dziecka?
- Czy wyleczenie atopowego zapalenia skóry jest możliwe?
- FAQ
Swędzenie skóry przy AZS – co jest jego przyczyną?
Skąd właściwie bierze się swędzenie skóry w AZS? Trzeba pamiętać, że jest to choroba wiążąca się z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego oraz nadwrażliwością na alergeny, którymi mogą być np. produkty spożywcze, pyłki roślin, roztocza, sierść zwierząt.
Przy kontakcie z alergenem organizm osoby chorej na AZS produkuje nadmierną ilość przeciwciał IgE. Przeciwciała te aktywują komórki tuczne oraz bazofile, które uwalniają mediatory prozapalne, głównie histaminę. I to właśnie histamina, drażniąc zakończenia nerwowe, wyzwala intensywne uczucie świądu.
Świąd ma też związek z suchością skóry. Wynika ona z nieprawidłowej bariery skórnej. Bariera ta na skutek wrodzonych zaburzeń jest zbyt przepuszczalna, za mało uwodniona i ma upośledzone funkcje obronne. Brakuje w niej bowiem kluczowych składników – ceramidów, cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych, które tworzą warstwę lipidową zabezpieczającą skórę przed nadmierną utratą wody i czynnikami zewnętrznymi. W konsekwencji skóra staje się podatna na podrażnienia i infekcje bakteryjne, wirusowe bądź grzybicze.
Alergia pokarmowa u osób z AZS
Chociaż większość dzieci i dorosłych z AZS jest uczulona na alergeny wziewne, część z nich może również cierpieć na alergie pokarmowe. Ten problem dotyczy szczególnie małych dzieci.
Po zjedzeniu alergizującego produktu objawy egzemy ulegają zaostrzeniu. Chory czuje dyskomfort, a jego skóra staje się zaczerwieniona oraz sucha. Może pojawić się na niej wysypka w postaci grudek, pęcherzyków lub bąbli pokrzywkowych.
Do najczęściej uczulających pokarmów należą: mleko krowie, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby, jaja kurze, pszenica i soja. Osoby z alergią na pyłki brzozy mają reakcję krzyżową po zjedzeniu jabłek, marchwi, selera i orzechów.
ATOPICINKOMPLEKSOWY ZESTAW NA AZS zamów!
Uporczywy świąd to spory problem
Ogromny dyskomfort to nie wszystko. Ponieważ świąd ma tendencję do zwiększania się wieczorem i w nocy, utrudnia osobom z atopowym zapaleniem skóry zasypianie i obniża jakość ich snu. Z kolei w dzień zaburza koncentrację i przeszkadza w wykonywaniu codziennych obowiązków. Nic więc dziwnego, że bardzo negatywnie wpływa na samopoczucie chorych, którzy po źle przespanej nocy czują się wyczerpani, ospali i rozdrażnieni.
Co więcej, pacjentom z AZS trudno jest powstrzymać się od drapania. Gdy sucha skóra jest podrażniana i uszkadzana, wzmaga się jej stan zapalny. Rośnie też ryzyko infekcji, gdyż w ranki i drobne uszkodzenia skóry mogą wnikać różne drobnoustroje.
Co nasila świąd w AZS?
Poza dziedziczną skłonnością do atopii istnieją jeszcze inne czynniki, które wzmagają świąd w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Można tu wymienić:
- za częste mycie – nadmierna higiena i odtłuszczanie skóry powoduje niszczenie bariery naskórkowej,
- warunki atmosferyczne – wysokie temperatury latem powodują pocenie, zaś mróz i zimny wiatr zimą wywołują przesuszenie naskórka,
- ogrzewanie pomieszczeń – w sezonie grzewczym objawy AZS się nasilają, ponieważ suche i ciepłe powietrze w mieszkaniach przyśpiesza odparowywanie wody z naskórka,
- odzież z tkanin syntetycznych – takie materiały utrudniają swobodną cyrkulację powietrza i skóra się bardziej w nich poci,
- ubrania z wełny – skóra alergików nie toleruje wełny,
- kontaktowe zapalenie skóry – czasami wyprysk atopowy współistnieje z uczuleniem na alergeny kontaktowe, np. nikiel, chrom, substancje zapachowe, balsam peruwiański.
Poznaj 5 sposobów na łagodzenie świądu w AZS
Wiemy już całkiem sporo na temat uporczywego swędzenia. Czas przejść do zagadnienia, jak możemy je wyciszyć. Poniżej przedstawiamy niefarmakologiczne sposoby na swędzenie, które warto wypróbować.
Kąpiele lecznicze
Kąpiele mogą skutecznie zmniejszyć intensywność świądu i poprawić kondycję skóry. Szczególnie dobroczynne właściwości mają:
- kąpiel w siemieniu lnianym – do jej przygotowania będziemy potrzebować pół szklanki nasion lnu. Nasiona wsypujemy do garnka, zalewamy litrem zimnej wody i gotujemy 15-20 minut. Powstaje kleik, który przelewamy przez sitko, by oddzielić nasiona, a następnie wrzucamy go do wanny pełnej wody. Taka kąpiel doskonale koi i uspokaja skórę,
- kąpiel w płatkach owsianych – jej zrobienie nie jest skomplikowane: wystarczy zmielić szklankę płatków owsianych w młynku do kawy i wsypać do wanny pełnej ciepłej wody. Potem należy chwilę odczekać, aż woda stanie się śliska i nabierze odpowiedniej temperatury. Płatki owsiane działają nawilżająco, zmiękczająco i przeciwświądowo, poza tym przyśpieszają gojenie się skóry,
- kąpiel w podchlorynie sodu – w tym przypadku wykorzystujemy gotowy roztwór podchlorynu sodu. Pół szklanki tego roztworu wlewamy do wanny pełnej wody. Zażywając kąpieli, omijamy twarz i szyję oraz uważamy, by roztwór nie dostał się do oczu. Na koniec dokładnie spłukujemy ciało wodą. Podchloryn sodu ma działanie odkażające, dzięki czemu zmniejsza kolonizację skóry przez bakterie i zapobiega nadkażeniom. Wskutek tego wiele nieprzyjemnych objawów ustępuje. Przed przeprowadzeniem takiej kąpieli trzeba skonsultować się z lekarzem i należy ściśle przestrzegać zaleceń.
Do przygotowania kąpieli możemy też użyć specjalnych kosmetyków dedykowanych atopowemu zapaleniu skóry, np. emulsji czy olejków. Pozostawią one skórę nawilżoną, uspokojoną i delikatnie natłuszczoną.
Pamiętajmy, że kąpiel powinna się odbywać w wodzie o temperaturze letniej – zbyt ciepła mogłaby przesuszać skórę. Ponadto kąpiel nie może trwać za długo – wystarczy 5-10 minut. Inaczej dojdzie do naruszenia bariery skórnej.
Ważne jest również, aby po kąpieli nie pocierać naskórka szorstkim ręcznikiem. Warto zaopatrzyć się w miękki ręcznik dla alergików i delikatnie przykładać go do skóry. W ciągu 5 minut od wyjścia z kąpieli powinniśmy też nasmarować ciało emolientem.
Emolienty
Emolienty to nieodłączny element terapii AZS. Są to preparaty dostępne bez recepty, które pozwalają na odtworzenie płaszczu lipidowego naskórka. Dostępne są w różnych postaciach: kremów, emulsji, balsamów i lotionów.
Dzięki właściwościom natłuszczającym i przeciwzapalnym, emolienty działają przeciwświądowo i zabezpieczają skórę przed substancjami drażniącymi. Muszą być jednak stosowane tak często, jak potrzebuje tego chora skóra – około 4 razy dziennie. W okresach nasilenia objawów choroby trzeba je stosować nawet częściej. Częstotliwość tę można nieco zmniejszyć w okresach remisji, np. do 2-3 razy dziennie.
Zwracajmy również uwagę na składy emolientów, aby dobrać produkty, które jak najlepiej zadbają o skórę. Co powinny zawierać? W poniższej tabeli przedstawiamy przykłady składników, które są polecane w pielęgnacji skóry z AZS.
| Składniki odtwarzające barierę lipidową | olej konopny, olej sezamowy, masło shea, ceramidy, skwalan roślinny, |
| Składniki wspomagające wiązanie wody w naskórku | mocznik, NMF, arginina, betaina, kwas hialuronowy |
| Składniki wyciszające stany zapalne | olej z czarnuszki, olej lniany, pantenol, alantoina, witamina E, ekstrakt z nasion winogron, ekstrakt z lukrecji |
| Składniki dbające o mikrobiom skóry | biolin, kwas mlekowy, bioferment z bambusa |
ATOPICINKOMPLEKSOWY ZESTAW NA AZS zamów!
Najlepiej sięgać po preparaty dedykowane, ponieważ są wolne od składników, których skóra z objawami atopii nie toleruje.
Odpowiednie ubrania
Mając atopowe zapalenie skóry, należy też przykładać dużą wagę do wyboru ubrań. Znaczenie ma przede wszystkim to, z jakiego materiału zostały one wykonane. Niewskazane są materiały syntetyczne, jak np. poliester, elastan, akryl i nylon, gdyż nie przepuszczają powietrza i sprzyjają poceniu oraz odparzeniom. Podrażnia też już wspomniana wełna, chociaż wyjątkiem może być tu wysokiej jakości wełna merynosowa, która według badań ma właściwości antyalergiczne i termoregulacyjne.
Do polecanych przez specjalistów materiałów należą jedwab i bawełna organiczna, ponieważ skóra się w nich nie przegrzewa ani nie ulega odparzeniom. Istnieją również specjalne ubrania dla atopików, w których materiały zostały wzbogacone np. o jony srebra, posiadające działanie przeciwdrobnoustrojowe.
Ponadto lepiej wybierać jasne ubrania, gdyż ciemne barwniki częściej powodują podrażnienia. Krój ubrań powinien być luźny, a nie obcisły, by zapewnić jak największy komfort.
Chłodne okłady
Doraźną ulgę mogą przynieść też chłodne okłady. Przyłóżmy przez bawełnianą ściereczkę lub cienki ręcznik woreczek z lodem bądź zimny kompres i trzymajmy maksymalnie 20 minut. Niska temperatura działa przeciwbólowo i przeciwświądowo.
Z tego sposobu nie powinniśmy jednak korzystać zbyt często, a tylko w wyjątkowych sytuacjach.
Nawilżacz powietrza
Gdy powietrze w mieszkaniu jest suche, objawy AZS się nasilają. Rozwiązaniem może być nawilżacz powietrza. To urządzenie podnosi wilgotność powietrza, dzięki czemu osoby z alergią czują większy komfort i ich objawy zostają zredukowane.
Alternatywą dla nawilżacza może być wyposażenie się w rośliny doniczkowe, które również zwiększają wilgotność powietrza w domu. Przyjazne alergikom są na przykład paprocie, sansewieria, skrzydłokwiat.
Atopicin – dermokosmetyki, które pomagają w zmniejszaniu swędzenia skóry
Atopicin to dermokosmetyki emoliencyjne dla skóry atopowej, które wspierają wyciszanie przykrych objawów. Mają silne działanie nawilżające i delikatnie natłuszczające, dzięki czemu łagodzą suchość, świąd i zaczerwienienia. Bazują na naturalnych składnikach aktywnych – można w nich znaleźć m.in. olej z czarnuszki, olej konopny, witaminę E, ekstrakt z lukrecji, pantenol. W ofercie marki Atopicin jest 8 różnych produktów do pielęgnacji twarzy, skóry głowy i ciała, będących odpowiedzią na potrzeby skóry z AZS i poprawiających jej kondycję.
Leczenie AZS – skuteczny sposób na wyeliminowanie uciążliwych objawów
Jeśli uporczywy świąd nie ustępuje, niezbędne będzie odpowiednie leczenie. Lekarz może przepisać np. leki przeciwhistaminowe, które blokują histaminę i działają silnie przeciwalergicznie. Z powodzeniem złagodzą niemiłe symptomy i pozwolą unikać rozdrapywania i pocierania skóry, dzięki czemu jej stan się polepszy.
W przypadku zmian zapalnych wdrażane jest leczenie miejscowe, które polega na stosowaniu glikokortykosteroidy. Wykazują one działanie przeciwzapalne i szybko prowadzą do ustąpienia objawów. Glikokortykosteroidy występują w postaci maści i kremów.
AZS u dzieci – wyzwanie dla rodzica
AZS może zacząć się już w okresie niemowlęcym. Maluszkowi nie da się wytłumaczyć, żeby się nie drapał, przez co na jego skórze powstają przeczosy, nadżerki i ranki. Jednocześnie u tak małych dzieci nie można stosować wielu leków i środków bez recepty działających przeciwświądowo – są zalecane dopiero dla dzieci od 1 r.ż. lub jeszcze starszych. Jak więc pomóc cierpiącemu maluchowi? Co można zrobić, by mu ulżyć?
Jak łagodzić atopowe zapalenie skóry u dziecka?
Nieprzyjemne objawy u dziecka można zredukować, dbając o maksymalne nawilżenie jego skóry. W tym celu warto sięgać po dedykowane maluszkom naturalne kremy.
Trzeba też unikać przegrzewania dziecka, gdyż ciepło potęguje świąd. W zimne dni warto ubierać najmłodszych na cebulkę, czyli zakładać im kilka warstw lekkiej, bawełnianej odzieży. Do prania ubranek należy używać delikatnych, antyalergicznych płynów.
Poza tym należy regularnie wietrzyć i sprzątać pomieszczenia, w których przebywa maluch, aby pozbywać się roztoczy i kurzu.
Niemowlę warto jak najdłużej karmić piersią, a jego dietę najbezpieczniej jest różnicować od 4. miesiąca życia. W razie alergii pokarmowej należy wprowadzić dietę eliminacyjną.
U dzieci z AZS, które skończyły już pół roku, można zastosować tzw. mokre opatrunki, które działają chłodząco i przeciwświądowo. Metoda ta polega na nasmarowaniu chorobowo zmienionej skóry emolientem, a następnie nałożeniu na nią dwóch warstw bandaży. Bandaż, który ma styczność ze skórą należy zmoczyć wodą, natomiast zewnętrzny powinien być suchy.
Warto też obcinać paznokcie dziecka na krótko, a na noc zakładać mu bawełniane rękawiczki, aby ograniczyć zadrapania.
Należy też pozostawać pod kontrolą lekarza i ściśle przestrzegać jego zaleceń.
Czy wyleczenie atopowego zapalenia skóry jest możliwe?
Atopowe zapalenie skóry uważane jest za nieuleczalną u chorobą skóry. Można jednak liczyć na remisję objawów, czasami trwającą nawet lata. Aby uniknąć zaostrzeń AZS, należy trzymać się zaleceń lekarza i codziennie dbać o skórę za pomocą emolientów. Dzięki temu zmiany skórne i uciążliwy świąd ulegną wyciszeniu.
ATOPICINKOMPLEKSOWY ZESTAW NA AZS zamów!
FAQ
1. Co pomaga na świąd skóry w AZS?
Z pewnością pomocne będzie sięgnięcie po emolienty o dobrym składzie, które odbudują warstwę lipidową skóry oraz zmniejszą stany zapalne. Oprócz tego należy unikać kontaktu z czynnikami drażniącymi i alergenami. Należy też pozostawać pod opieką lekarza i przyjmować zalecone przez niego leki.
2. Jakich produktów używać do złagodzenia świądu skóry?
Dobrze sprawdzą się emolienty oparte na naturalnych składnikach aktywnych, np. naturalnych olejach, które przywracają funkcje barierowe skóry. Na szczególną uwagę zasługuje olej z czarnuszki, ponieważ dodatkowo działa przeciwzapalnie i antyhistaminowo.
3. Co wzmaga świąd u chorego na AZS?
Odczucie to pogarsza się pod wpływem wysokiej temperatury i niskiej wilgotności powietrza. Ponadto wzmaga się na skutek ekspozycji na alergeny, na które chory jest uczulony. Drażniąco działają też ubrania z wełny oraz materiałów syntetycznych.
Bibliografia:
1. Nowicki RJ, Trzeciak M, Kaczmarski M, Wilkowska A, Czarnecka-Operacz M i in.: Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny 2019; 106: 354–371
2. Silny W i in.: Atopowe zapalenie skóry – współczesne poglądy na patomechanizm oraz metody postępowania diagnostyczno-leczniczego. Stanowisko grupy specjalistów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Post Dermatol Alergol 2010; XXVII, 5: 365–383
3. Karczewska J, Ukleja-Sokołowska N, Bartuzi Z: Alergia pokarmowa a atopowe zapalenie skóry. Aktualne poglądy i opinie, [w:] Alergia Astma Immunologia 2019, 24 (4): 156-163
4. Lamer–Zarawska E: Fitoterapia w chorobach alergicznych. Cz. 2. Choroby alergiczne skóry. Panacea 2006; Nr 4(17)
