Atopowe zapalenie skóry to choroba, która diagnozowana jest coraz częściej. Zalicza się ją do najpowszechniejszych dermatoz wieku dziecięcego, ale może pojawić się również u dorosłych. Kiedy możemy podejrzewać, że u naszych bliskich lub u nas rozwinęło się AZS? Na jakie objawy warto zwrócić uwagę?
Spis treści:
- Czym jest atopowe zapalenie skóry?
- Kryteria rozpoznania AZS
- Objawy atopowego zapalenia skóry w zależności od wieku
- U maluchów objawy pojawiają się głównie na policzkach
- Objawy u starszych dzieci
- Oznaki choroby w okresie młodzieńczym i u dorosłych
- Diagnostyka laboratoryjna – jak odróżnić atopię od łojotokowego zapalenia skóry?
- Testy skórne – na czym polegają?
- Leczenie atopowego zapalenia skóry
- Pielęgnacja skóry z AZS – jakie kosmetyki wybierać?
- Dermokosmetyki Atopicin do pielęgnacji atopowej skóry twarzy, głowy i ciała
- Kiedy udać się do lekarza?
- FAQ
Czym jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą i nawrotową chorobą skóry o podłożu genetycznym. Zwykle ujawnia się u małych dzieci. U części z nich choroba może minąć wraz z wiekiem. U innych pozostaje na całe życie, a jej objawy czasami się cofają lub zaostrzają.
Czy AZS to egzema? Nie do końca, ponieważ mianem egzemy określa się grupę chorób związanych ze stanem zapalnym, świądem i zaczerwienieniem skóry. Jest zatem szerszym pojęciem, a wyprysk atopowy stanowi tylko jeden z jej rodzajów.
Kryteria rozpoznania AZS
Diagnostyka atopowego zapalenia skóry opiera się przede wszystkim na tzw. kryteriach Hanifina i Rajki. Dzielą się one na kryteria większe i mniejsze.
Większe to:
- świąd skóry,
- przewlekły i nawrotowy charakter choroby,
- umiejscowienie zmian skórnych,
- atopia pacjenta lub w wywiadzie rodzinnym,
zaś mniejsze kryteria to:
- suchość skóry (xerosis),
- rybia łuska lub rogowacenie przymieszkowe,
- dodatnie wyniki punktowych testów skórnych,
- zwiększone stężenie IgE (atopia),
- wczesny wiek wystąpienia zmian,
- nawracające zakażenia skóry,
- nieswoisty wyprysk rąk i/lub stóp,
- wyprysk sutków,
- zapalenie czerwieni warg (cheilitis),
- nawrotowe zapalenie spojówek,
- stożek rogówki (keratokonus),
- zaćma podtorebkowa,
- zacienienie wokół oczu,
- objaw Denniego i Morgana (fałd oczny),
- biały dermografizm,
- przedni fałd szyjny,
- świąd skóry po spoceniu,
- nietolerancja pokarmów,
- nietolerancja wełny,
- zaostrzenie po stresie,
- rumień twarzy,
- łupież biały,
- podkreślenie mieszków włosowych.
Chorobę stwierdza się, gdy występują 3 z 4 głównych kryteriów oraz co najmniej 3 kryteria mniejsze. Ponadto pod uwagę bierze się charakterystyczną dla wieku morfologię i lokalizację zmian skórnych. Dla uzupełnienia wykonuje się odpowiednie badania i testy.
Objawy atopowego zapalenia skóry w zależności od wieku
Pierwsze objawy AZS najczęściej pojawiają się przed ukończeniem 5 r.ż. Dzieje się tak w aż 90% przypadków. Nie jest jednak wykluczone, że choroba wystąpi u osób dorosłych i starszych. Poniżej przedstawiamy objawy i przebieg choroby w zależności od wieku.
U maluchów objawy pojawiają się głównie na policzkach
W wieku niemowlęcym i u najmłodszych do 2. roku życia zmiany skórne występują najczęściej na twarzy, w okolicach uszu, na owłosionej skórze głowy i na odsiebnych częściach kończyn. Uwagę zwracają zwłaszcza policzki dziecka, które wyglądają jak polakierowane i na których wykwitają czerwone plamy. W ciężkiej postaci choroby zmiany zajmują tułów oraz inne części ciała. Zmiany mają postać grudek z wysiękiem, bardzo się sączą i łatwo ulegają nadkażeniom. Obecny jest ostry stan zapalny skóry, silny świąd oraz nadżerki i strupy.
ATOPICINKOMPLEKSOWY ZESTAW NA AZS zamów!
Objawy u starszych dzieci
W przypadku dzieci powyżej 2. i do 12. roku życia zmiany lokalizują się w zgięciach łokciowych i podkolanowych, na twarzy i kończynach. Mogą też objąć całe ciało, jeśli choroba przybierze formę uogólnioną. Skóra jest sucha i swędząca, ponadto pojawiają się na niej dobrze odgraniczone zmiany rumieniowo- grudkowe typu wyprysku, które z czasem zmieniają się w zlichenizowane wykwity. Obserwuje się również łuszczenie opuszek palców dłoni i stóp.
Oznaki choroby w okresie młodzieńczym i u dorosłych
U młodzieży i dorosłych zmiany zajmują głównie zgięcia łokciowe i kolanowe, twarz – często występują w okolicy oczu i ust, szyję, ręce i nogi. Zmiany mają charakter wyprysku i silnie swędzą. W dużym stopniu ulegają lichenizacji (liszajowaceniu) – dochodzi do ich pogrubienia.
Diagnostyka laboratoryjna – jak odróżnić atopię od łojotokowego zapalenia skóry?
Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry na podstawie samych objawów może nie być wystarczające, ponieważ podobne symptomy występują w wielu innych chorobach, np. wyprysku łojotokowym, łuszczycy czy świerzbie. Stąd korzysta się z różnych badań laboratoryjnych, które pozwalają potwierdzić chorobę, a także ustalić substancje powodujące nasilenie objawów.
Jednym z podstawowych badań jest oznaczanie całkowitego stężenia przeciwciał IgE we krwi. U większości chorych na AZS poziom tych przeciwciał jest podniesiony. Następnie wykonuje się badania pozwalające na identyfikację substancji uczulających, np. skórne testy punktowe.
Testy skórne – na czym polegają?
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą alergiczną. Ważną częścią jej leczenia będzie zatem unikanie substancji, które odpowiadają za pogorszenie kondycji skóry. Ponieważ każdy pacjent może być uczulony na coś innego, trzeba ustalić, które konkretnie substancje stanowią problem.
Do identyfikacji czynników alergizujących służą skórne testy punktowe. Polegają one na naniesieniu na skórę przedramienia lub pleców kropel roztworów zawierających różne alergeny, a także lekkim nakłuciu skóry w miejscu kropli. Dodatkowo nanosi się kroplę roztworu soli fizjologicznej oraz kroplę roztworu histaminy, które stanowią próby kontrolne. Po około 20 minutach obserwuje się, czy na skórze wystąpił bąbel i jakiej jest wielkości – jeśli dorównuje wielkością bąblowi po roztworze z histaminą, interpretuje się to jako alergię na daną substancję.
Naskórkowe testy punktowe pozwalają wykryć alergię na alergeny wziewne (pyłki roślin, pleśń, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt domowych) oraz pokarmowe. Jako uzupełnienie diagnostyki można wykonać atopowe testy płatkowe, które umożliwiają wykrycie alergii typu opóźnionego na alergeny powietrznopochodne lub pokarmowe.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Leczenie AZS u dzieci i dorosłych obejmuje przede wszystkim terapię emolientami. Codzienne stosowanie tych preparatów jest bardzo ważne, ponieważ pozwala na odtworzenie bariery naskórkowej, która u chorych na atopowe zapalenie skóry jest nieprawidłowa. Defekt tej bariery jest przyczyną świądu i suchości skóry, jak również powoduje brak skutecznej ochrony skóry przed zakażeniami. Dzięki emolientom chory czuje ulgę, jego skóra wygląda lepiej, ponadto maleje ryzyko zaostrzeń. Emolienty należy stosować regularnie, nawet w trakcie remisji objawów.
Przy średnio nasilonych symptomach wprowadzane jest leczenie miejscowe za pomocą glikokortykosteroidów. Posiadają one działanie immunosupresyjne i przeciwzapalne, a także zmniejszają kolonizację skóry gronkowcem złocistym. Niestety mimo skutecznego działania, gdy są stosowane długotrwale, niosą ryzyko wielu skutków niepożądanych. Aby tego uniknąć, nie stosuje się ich ciągle, tylko w ramach tak zwanej terapii przerywanej.
Zamiast glikokortykosteroidów miejscowych można zastosować inhibitory kalcyneuryny, które również posiadają działanie immunosupresyjne i przeciwzapalne, a w porównaniu do glikokortykosteroidów mają mniej skutków ubocznych.
Aby łatwiej było powstrzymać się od drapania, wprowadza się leki przeciwhistaminowe I i II generacji. Z tych pierwszych stosowana jest tylko hydroksyzyna, która działa przeciwświądowo, a do tego uspokaja i ułatwia zasypianie. Jeśli chodzi o leki przeciwhistaminowe II generacji, to nie mają one działania nasennego, za to pozwalają redukować uciążliwe objawy, np. alergiczny nieżyt nosa czy alergiczne zapalenie spojówek.
Jeżeli występują nadkażenia bakteryjnym, stosuje się odpowiednie antybiotyki miejscowe, np. mupirocynę, a w razie potrzeby także antybiotyki doustne.
W ciężkich przypadkach AZS, gdy leczenie miejscowe nie wystarczy, lekarz może zalecić leczenie systemowe bądź leczenie biologiczne.
Ze względu na to, że AZS przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, nawet po przejściu skutecznej terapii objawy niestety mogą wrócić. Ryzyko to można zmniejszyć, pamiętając o sumiennym pielęgnowaniu skóry dobrymi preparatami.
Pielęgnacja skóry z AZS – jakie kosmetyki wybierać?
Odpowiednia pielęgnacja skóry jest kluczem do poprawy jej stanu. Ponieważ w AZS często występuje nadwrażliwość na różne substancje, wskazane jest wybieranie takich produktów, które są dedykowane skórze atopowej i wrażliwej. Osobom borykającym się z problemami skórnymi szczególnie polecane są dermokosmetyki. W porównaniu do zwykłych kosmetyków mają one delikatniejsze składy i nie zawierają zbędnych, często alergizujących barwników i substancji zapachowych.
A jakich składników warto szukać w kosmetykach? W poniższej tabeli zamieściliśmy komponenty, które są wyjątkowo korzystne dla skóry atopowej.
| odbudowujące i uszczelniające warstwę hydrolipidową skóry |
|
| wiążące wodę w naskórku |
|
| przeciwzapalne |
|
Dermokosmetyki Atopicin do pielęgnacji atopowej skóry twarzy, głowy i ciała
Dermokosmetyki Atopicin to produkty oparte na naturalnych składnikach aktywnych, które poprawiają stan skóry atopowej i łagodzą jej niedogodności. Delikatnie pielęgnują, przywracając komfort oraz zdrowy wygląd. Intensywnie i dogłębnie nawilżają, odtwarzając ochronną barierę skóry, dzięki czemu staje się odporna i nie pęka.
Dermokosmetyki Atopicin są emolientami dostępnymi w wielu wariantach. To między innymi kremy do twarzy, natłuszczający balsam do ciała oraz produkty do mycia całego ciała. W ich składach można znaleźć mocznik, olej z czarnuszki, olej konopny, masło shea i witaminę E, a także wiele innych, dobroczynnych składników.
Kiedy udać się do lekarza?
Wiemy już, po czym możemy podejrzewać atopowe zapalenie skóry. Jeśli zauważamy u siebie lub u swoich dzieci niepokojące zmiany na skórze, jak najszybciej pokażmy je lekarzowi, gdyż mogą być to pierwsze objawy choroby. Nie czekajmy, aż stan skóry się pogorszy. Dzięki leczeniu i pielęgnacji możemy opanować nieprzyjemne symptomy.
ATOPICINKOMPLEKSOWY ZESTAW NA AZS zamów!
FAQ
1. Jak wygląda atopowe zapalenie skóry u dzieci?
U niemowląt i dzieci do 2. r.ż. AZS objawia się silnymi swędzeniem i czerwonymi grudkami z wysiękiem, pojawiającymi się głównie na twarzy. U starszych dzieci również występuje swędzenie i zaczerwienienie skóry oraz zmiany rumieniowo-złuszczające i grudkowe, które zajmują głównie doły łokciowe i podkolanowe.
2. Atopowe a łojotokowe zapalenie skóry – jak rozpoznać?
Obie choroby zwłaszcza w wieku niemowlęcym mogą wyglądać bardzo podobnie. Jednak ŁZS zwykle zaczyna się wcześniej, nawet w pierwszych tygodniach życia, a AZS po 3. miesiącu życia. W ŁZS występuje też łojotok, a w AZS skóra jest bardzo sucha, do tego dotkliwie swędzi.
3. Skąd się bierze AZS?
Za rozwój choroby odpowiadają czynniki genetyczne i środowiskowe.
Bibliografia:
1. Leung AK, Hon KL, Robson WL: Atopic dermatitis. Adv Pediatr 2007; 54: 241-73
2. Vandenplas Y: Clinical Overview: The Changing Pattern of Clinical Aspects of Allergic Diseases. [w:] Allergic Diseases and the Environment. (red.) Isolauri E., Walker W.A. Karger, Basel 2004, 1-25
3. Akdis CA, Akdis M, Bieber T, et al.: Diagnosis and treatment of atopic dermatitis in children and adults: European Academy of Allergology and Clinical Immunology/American Academy of Allergy, Asthma and Immunology/PRACTALL Consensus Report. J Allergy Clin Immunol 2006
