Atopowe zapalenie skóry u niemowląt. AZS u niemowląt i małych dzieci.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt należy do najczęstszych chorób alergicznych u najmłodszych. Jej objawy to między innymi uporczywy świąd, który może powodować problemy ze snem. Jako przewlekła choroba skóry, AZS wymaga podjęcia odpowiednich kroków – w tym systematycznej, odpowiedniej pielęgnacji skóry dziecka. W przypadku noworodków duże znaczenie ma profilaktyka – wprowadzona odpowiednio wcześnie, może nawet uchronić je przed rozwojem AZS.

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry to choroba skóry, która najczęściej rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie. Charakteryzuje się silnym świądem oraz zmianami skórnymi, które mają typową lokalizację i wygląd. AZS często występuje wraz z innymi chorobami atopowymi, czyli związanymi z nadmierną produkcją przeciwciał IgE – przykładowo astmą, alergicznym nieżytem nosa, pokrzywką, alergicznym  zapaleniem spojówek. AZS ma charakter przewlekły i nawrotowy – w przebiegu choroby obecne są zarówno okresy zaostrzenia, jak i remisji objawów.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry u niemowląt

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt ma wieloczynnikowe podłoże. Duże znaczenie w rozwoju choroby mają geny, zaburzona praca układu immunologicznego oraz dysfunkcja naturalnej bariery ochronnej skóry. Rolę w wywoływaniu objawów przypisuje się także różnym czynnikom środowiskowym. Zalicza się do nich:

• alergeny (pyłki roślin, kurz, roztocza, alergeny zwierzęce, grzybicze, pokarmowe),
• zanieczyszczenie środowiska,
• substancje drażniące (mydło, detergenty, substancje zapachowe, kosmetyki do kąpieli i pielęgnacji, środki piorące itp.),
• stres,
• przegrzewanie dziecka,
• ubieranie dzieci i niemowląt w ciasną odzież z materiałów syntetycznych,
• niekarmienie dziecka piersią lub wprowadzenie sztucznego pokarmu przed czwartym miesiącem życia dziecka.

Objawy atopowego zapalenia skóry u niemowląt

Typowymi objawami atopowego zapalenia skóry u niemowląt i małych dzieci jest nasilony świąd skóry oraz jej znaczna suchość i zaczerwienienia. Na powierzchni skóry tworzą się zmiany mające postać grudek, pęcherzyków, nadżerek i strupów z sączącą się wydzieliną. U niemowląt i dzieci do drugiego roku życia objawy lokalizują się głównie na twarzy (zwłaszcza na policzkach), w okolicach uszu i na owłosionej skórze głowy. Włosy maluszka są matowe, łamliwe i rzadkie.

Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry stawia dermatolog

Pierwsze objawy AZS pojawiają się przed ukończeniem szóstego miesiąca życia. Najbardziej charakterystycznym jest swędzenie skóry, które może powodować u dziecka płacz i rozdrażnienie, a także częste wybudzanie się ze snu. Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry powinien jednak postawić lekarz, ponieważ AZS często mylone jest z innymi chorobami, np. z łojotokowym zapaleniem skóry lub łuszczycą.

Leczenie atopowego zapalenia skóry u niemowląt – co stosować, czego unikać

Leczenie atopowego zapalenia skóry u dzieci do drugiego roku życia jest wyłącznie objawowe. Ma na celu ograniczenie stanu zapalnego i zmniejszenie świądu, a także poprawę kondycji suchej skóry.

U niemowlaka z AZS o łagodnym przebiegu jedynym sposobem leczenia może być właściwa pielęgnacja. Jednak w przypadku nasilonych zmian to nie wystarczy. Należy włączyć również odpowiednie środki farmakologiczne, np. działające miejscowo przeciwzapalnie glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny, a także leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają swędzenie skóry.  Ze względu na ryzyko skutków ubocznych, leki nie powinny być podawane długotrwale i w dużych dawkach.

W leczeniu AZS u niemowląt bardzo ważne jest również unikanie alergenów. Jednym z najczęstszych czynników powodujących zaostrzenie objawów dzieci z AZS jest mleko krowie. Należy jednak pamiętać, że eliminacja określonych pokarmów z diety powinna być poprzedzona odpowiednimi wynikami testów alergicznych.

Pielęgnacja skóry u dzieci i niemowląt z AZS – jak zadbać o wrażliwy naskórek?

Odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej to podstawa łagodzenia objawów niezależnie od stopnia nasilenia choroby. Jej stosowanie jest zalecane również w okresach, gdy nie występują żadne symptomy.

W pielęgnacji należy dążyć do wyeliminowania suchości skóry maluszka, poprzez stosowanie dobrych kosmetyków i domowych sposobów. Do mycia skóry należy używać dedykowanych temu preparatów do skóry atopowej, o właściwym, lekko kwaśnym pH, aby przywrócić naskórkowi właściwy odczyn. Kąpiel dziecka z AZS powinna trwać krótko, a temperatura wody nie powinna być wyższa niż 37 stopni. Od razu po kąpieli, gdy skóra jest jeszcze wilgotna, powinno się ją nasmarować emolientem, czyli preparatem natłuszczającym. Dzięki emolientom zostaje odtworzony ochronny płaszcz lipidowy skóry i poprawia się poziom jej nawilżenia oraz elastyczności. Co ważne, zmniejsza się też uczucie świądu. Natłuszczanie skóry należy powtarzać regularnie w ciągu dnia, nawet 3-4 razy na dobę. Jak pokazują badania, może to znacznie wspomóc leczenie i nawet ograniczyć konieczność stosowania glikokortykosteroidów miejscowych.

Profilaktyka AZS u noworodka

W przypadku występowania AZS w rodzinie, warto objąć najmłodszych profilaktyką. Noworodki i niemowlęta powinny być karmione naturalnie, chronione przed ekspozycją na dym papierosowy, kurz i roztocza oraz pielęgnowane za pomocą emolientów.

Pielęgnacja skóry niemowlaka jest bardzo istotna, ponieważ może zapobiec wystąpieniu objawów AZS. Podstawą są emolienty, czyli natłuszczające kremy, maści i balsamy, które chronią skórę przed wysuszeniem i szkodliwymi czynnikami. Przynoszą też ulgę dziecku, ponieważ łagodzą świąd i podrażnienia – mówi Marcin Bielonko, członek zarządu Farmacia Verde

Poza tym należy ubierać dziecko w luźne, miękkie ubranka wykonane z bawełny, lnu lub jedwabiu. Aby uniknąć przegrzania, lepiej ubierać maluszka na cebulkę. Na noc warto zakładać mu rękawiczki, które zapobiegną mimowolnemu drapaniu się przez sen. Do prania odzieży, ręczników i pościeli należy używać hipoalergicznych środków piorących. Należy też wietrzyć pomieszczenia, w których przebywa dziecko.

Atopicin – delikatna pielęgnacja skóry z AZS

Dermokosmetyki Atopicin* zostały stworzone z myślą o potrzebach skóry chorych na AZS. Są to produkty bazujące na naturalnych komponentach aktywnych, przyjaznych dla atopowej skóry. Przykładowe składniki aktywne, które zostały zawarte w dermokosmetykach Atopicin to: masło shea, mocznik, kwas mlekowy, pantenol, alantoina, olej ze słodkich migdałów. Zestaw obejmuje zarówno produkty do mycia ciała i głowy, jak i emolienty do pielęgnacji skóry twarzy i ciała, powodujące intensywne natłuszczenie skóry.

Wszystkie produkty Atopicin dogłębnie nawilżają skórę i odbudowują jej barierę lipidową. Tworzą ochronny film, który zabezpiecza skórę przed działaniem różnych czynników zewnętrznych. Poza tym dobrze łagodzą uczucie swędzenia, pieczenia i podrażnienia oraz zmniejszają zaczerwienienia skóry.

*o stosowanie produktów u dzieci należy pytać lekarza

Cieszę się, że odkryłam serię dermokosmetyków Atopicin, ponieważ widzę, że ich stosowanie przynosi ulgę mojej skórze. Zaczerwienienia są już mniejsze, skóra lepiej nawilżona i gładziutka. Składy tych dermokosmetyków są genialne, same naturalne składniki. Polecam je wszystkim mamom atopików – pisze pani Alina z Gorzowa Wielkopolskiego

Jak często występuje AZS u dzieci?

Atopowe zapalenie skóry najczęściej dotyczy dzieci – według szacunków, w Polsce odsetek występowania atopowego zapalenia skóry u dzieci wynosi 4,7-9,2%. Dla porównania, wśród dorosłych odsetek ten wynosi 0,9-1,4%.

Objawy u dziecka z atopowym zapaleniem skóry mogą pojawić się już w wieku niemowlęcym – tak jest w aż 60% przypadków. Z pewnością skóra atopowa u niemowląt to spore wyzwanie dla rodziców, którzy muszą poświęcić dużo uwagi, aby zatroszczyć się o cierpiącego maluszka.

AZS u niemowlaka – sposoby leczenia

W przypadku AZS u niemowlaka konieczna jest konsultacja z lekarzem – nie tylko pediatrą, ale również dermatologiem i alergologiem. Oprócz stosowania się do zaleceń lekarskich, należy szczególnie zadbać o pielęgnację malucha. Warto używać naturalnych dermokosmetyków emoliencyjnych, przeznaczonych dla skóry atopowej. Kilka razy dziennie należy smarować nimi skórę dziecka – obowiązkowo po każdej kąpieli. Należy unikać kosmetyków, w których znajdują się potencjalne alergeny i substancje drażniące.

FAQ

1. Skąd się bierze atopowe zapalenia skóry u niemowląt?

Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka może mieć różne przyczyny. Najważniejszą z nich są czynniki genetyczne. Jeśli jedno z rodziców choruje, to ryzyko wystąpienia choroby u dziecka waha się w granicy kilkunastu procent, natomiast gdy oboje rodziców choruje, atopowe zapalenie skóry u noworodka jest niemal pewne. W związku z tym należy jak najwcześniej rozpocząć działania profilaktyczne, które zapobiegną rozwojowi choroby u dziecka.

2. Czy AZS u niemowląt mija?

Jeśli atopowe zapalenie skóry rozpoczyna się w pierwszym roku życia dziecka, to w połowie przypadków objawy ulegają remisji zanim dziecko ukończy trzy lata. Nie oznacza to jednak pełnego wyleczenia, ponieważ w przebiegu AZS normalne są okresy bezobjawowe i nawroty. W związku z tym należy wprowadzić profilaktykę, która zmniejszy ryzyko ponownego wystąpienia objawów. W przypadku skóry z AZS oznacza to konieczność regularnego stosowania emolientów.

3. AZS u niemowlaka – czego unikać, jeśli chodzi o ubrania?

Przy AZS skóra osoby chorej nie toleruje niektórych materiałów. Również sposób noszenia ubrań może nasilać objawy choroby. Okazuje się, że syntetyczne materiały oraz wełna powodują zaostrzenie objawów. Podobnie jak ciasne ubrania, które drażnią skórę. Najlepszym rozwiązaniem jest zakładanie odzieży, która jest lekka i przewiewna, a ponadto pozwala skórze swobodnie oddychać (np. bawełna, jedwab). Jednocześnie warto wprowadzić do codziennej pielęgnacji naturalne dermokosmetyki, które nawilżą i ochronią skórę, pozwalając jej  szybciej się zregenerować.

---

Bibliografia

1. Akdis CA, Akdis M, Bieber T, et al.: Diagnosis and treatment of atopic dermatitis in children and adults: European Academy of Allergology and Clinical Immunology/American Academy of Allergy, Asthma and Immunology/PRACTALL Consensus Report. J Allergy Clin Immunol 2006
2. Leung AK, Hon KL, Robson WL: Atopic dermatitis. Adv Pediatr 2007; 54: 241-73
3. Nowicki RJ, Trzeciak M, Kaczmarski M, Wilkowska A, Czarnecka-Operacz M i in.: Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny 2019; 106: 354–371
4. Szepietowski J, Kaszuba A, Adamski Z, Placek W, Salomon J: Emolienty w leczeniu schorzeń dermatologicznych: stanowisko grupy ekspertów, Dermatol Klin 2011, 13 (4): 209–214